Μ.Μ.Ε και παγκοσμιοποίηση (2)

Η προπαγάνδα στην περίπτωση Μ. Ομπάμα

Αυτή την εβδομάδα διαπραγματευόμαστε την προπαγάνδα του υποψήφιου προέδρου την Αμερικής Μπαρακ Ομπάμα, έτσι όπως αυτή παρουσιάστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο. Για να μπορέσω να προχωρήσω στην παρουσίαση του θέματος, θεωρώ σκόπιμο να αναφέρω την εννοιολογική προσέγγιση του όρου προπαγάνδα, σύμφωνα με τον οποίο θα αναλύσω το θέμα μου.
Ως προπαγάνδα ορίζεται η παρουσίασε ενός μηνύματος, με ένα συγκεκριμένο τρόπο ώστε να εξυπηρετεί ορισμένους σκοπούς. Ετυμολογικά, προπαγάνδα σημαίνει "η διάδοση μίας άποψης ή φιλοσοφίας". Όμως, σκοπός της προπαγάνδας με τη σημερινή έννοια είναι να αλλάξει τις απόψεις των άλλων αντί να μεταδώσει απλώς τα γεγονότα, δηλαδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβάλλει θετικά ή αρνητικά ένα πρόσωπο αντί να παρουσιάσει το ίδιο το πρόσωπο. Αναφερόμενοι στον Μπ. Οπμάμα μιλάμε για πολιτική προπαγάνδα, η οποία καλύπτεται στο σύνολό της από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Για τη διάδοση προπαγανδιστικών μηνυμάτων πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν τα ειδησιογραφικά πρακτορεία, οι κυβερνητικές δηλώσεις, τα βιβλία, τα φυλλάδια, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση, η οποία χρησιμοποιεί εκπομπές και διαφημίσεις για τέτοιους σκοπούς.

Στην περίπτωση του Μπ. Ομπάμα η προπαγάνδα είναι καθημερινό φαινόμενο, τόσο σε Αμερική, όσο όμως και στην Ευρώπη. Αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε αν σκεφτούμε ότι ακόμη και στην Ελλάδα καθημερινά "βομβαρδιζόμαστε" με ειδήσεις για την πορεία της μάχης μεταξύ Μακέιν και Ομπάμα. Είναι ένα καλό παράδειγμα να καταλάβουμε πως "το τοπικό γίνεται παγκόσμιο" (A.Μοχαμαντι), μέσα από τα Μ.Μ.Ε, καθώς παρόλο που πρόκειται για μία εκλογική αναμέτρηση σε μία άλλη ήπειρο,που δεν αφορά άμεσα τους Έλληνες, απασχολεί εδώ και μήνες τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Έχουν υπάρξει πολλές φορές μάλιστα που δεν γίνεται απλή αναφορά των γεγονότων, αλλά γίνονται και πολιτικές αναλύσεις πάνω στο θέμα. Βέβαια αυτό εξηγείται ως ένα βαθμό, αφού παρέχεται η δυνατότητα στους Αμερικανούς που μένουν στην Ελλάδα να συμμετάσχουν στις εκλογές, και γι αυτό οι υποψήφιοι πρόεδροι χρηματοδοτούν τα ελληνικά Μ.Μ.Ε για να προωθήσουν τον εκάστοτε υποψήφιο.

Σχετικά με τον Μπαράκ Ομπάμα, προβάλλεται έντονα η υποστήριξη του καναλιού Μega στο πρόσωπό του, είτε μέσω των διαφόρων πολιτικών ή ενημερωτικών εκπομπών, είτε μέσα από τα δελτία ειδήσεων. Ο Μπαράκ Ομπάμα έχει εκστρατεύσει για τον πολιτικό του αγώνα πλήθος προπαγανδιστικών μεθόδων με τις οποίες προσπαθεί να προσελκύσει τον λαό, προβάλλοντας είτε τον εαυτό του είτε την οικογένεια του μέσα από τα Μ.Μ.Ε, καθώς πολλές φορές έχουμε ακούσει την δύσκολη ζωή που είχε ο Μπαράκ Ομπάμα στα παιδικά του χρόνια, έχουμε δει πολλές φορές τη μητέρα του, η οποία είναι μία μεγάλη και ταλαιπωρημένη γυναίκα,στα κανάλια, όπως και την οικογένεια του να παρουσιάζεται ως ιδανικό πρότυπο.

Επιστρέφοντας στην προπαγάνδα από τη μεριά του Μ. Ομπάμα θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ιδιαίτερα σημαντικά ρόλο έπαιξαν τα πολλαπλά προπαγανδιστικά βίντεο που προβλήθηκαν στα αμερικάνικα Μ.Μ.Ε, όπου ο υποψήφιος πρόεδρος μιλάει στους ψηφοφόρους του, προσπαθώντας να τους πείσει να τον υποστηρίζουν. Θα παραθέσω λοιπόν κάποια βίντεο, και στη συνέχεια θα προσπαθήσω να τα αναλύσω. Αρχίζοντας, θα σχολιάσω το πρώτο απόσπασμα το οποίο βρήκα στην διεύθυνση www.youtube.com/watchv=H5h95s0OuEg, με τίτλο B. Obama, My plans for 2008. Σε αυτό το βίντεο βλέπουμε τον Ομπάμα να μιλάει για το πως πήρε την απόφαση να βάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος της Αμερικής και αναφέρει ότι ήταν μία απόφαση την οποία πήρε προσδοκώντας ότι πρόκειται για το κοινό καλό ολόκληρης της Αμερικής. Για να στηρίζει μάλιστα τους λόγους που πρέπει να εκλεγεί ως νέος πρόεδρος κάνει μία ιστορική αναδρομή στο πολιτικό παρελθόν της Αμερικής, τονίζοντας τα αρνητική που πρέπει να αλλάξουν. Χρησιμοποιεί ιδιαίτερα επιτηδευμένο λόγο, και προσελκύει τους ψηφοφόρους λέγοντας ότι από αυτούς εξαρτάται αν θα του δώσουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσει τον στόχο του, δηλαδή να εξυψώσει την Αμερική ψηφίζοντας τον.

Κάτι ανάλογο μπορούμε να αναλύσουμε και στο απόσπασμα από τη διεύθυνση www.youtube.com/watch?v=ag8OXZulXg, όπου μιλάει ο Gen Merilli A. McPeak, ο οποίος ήταν μέλος του στρατού και έζησε ιδιαίτερα δύσκολες καταστάσεις Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν έχοντας συμμετάσχει σε πολέμους και έχοντας ζήσει τόσο δύσκολες καταστάσεις βγαίνει και μιλάει για το δύσκολο παρελθόν που έζησε, και αναφέρει ότι ήρθε καιρός να αλλάξουν όλα αυτά μέσα από το πρόσωπο του Μ. Οπμάμα. Χρησιμοποιεί ιδιαίτερα συγκινησιακό λόγο και με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να πείσει τον κόσμο ότι ο Μπ. Ομπάμα είναι ένας άνθρωπος που δεν θέλει τη βία, αλλά την ειρήνη και την πρόοδο, λόγια που παίρνουν ιδιαίτερη σημασία όταν ακούγονται από το στόμα ενός ανθρώπου που έχει ζήσει από κοντά το παρελθόν. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, έχουμε από τη μία πλευρά θετική προπαγάνδα προς το πρόσωπο του Μπ. Ομπάμα, και αρνητική κριτική για το πολιτικό παρελθόν της Αμερικής.

Ένα τρίτο παράδειγμα προπαγάνδας είναι η προβολή του Ομπάμα σε διάφορες στιγμές όπου έρχεται σε άμεση επαφή με τον κόσμο, ώστε να τους προσεγγίσει και να δείξει ότι είναι στο πλευρό των απλών ανθρώπων. Στους ηλικιωμένους, στα παιδιά, στους εργαζόμενους, στον στρατό. Η επιβεβαίωση όλων αυτών προκύπτει μέσα από το βίντεο στη διεύθυνση www.youtube.com/watch?v=UPy7RnHwnmA , όπου έχει δημιουργηθεί ένα βίντεο από πολλές εμφανίσεις του υποψήφιου προέδρου κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας. Βλέπουμε λοιπόν, πόσο μεγάλη βαρύτητα έχει δώσει ο Μπ. Ομπάμα στην προσωπική του επαφή με τους ψηφοφόρους του γεγονός που δημιουργεί μεγαλύτερη οικειότητα μεταξύ τους.

Τέλος θα ήθελα να δείξω ένα παράδειγμα προπαγάνδας του Μπ. Ομπάμα μέσα από μία εκπομπή της Αμερικάνικης τηλεόρασης η οποία έχει μεγάλη ακροαματικότητα. Το απόσπασμα της εκπομπής παρουσιάζεται στη διεύθυνση www.youtube.com/watchv=RsWpvkLCvu4, με τίτλο B. Obama on Ellen. Εδώ ο Μπαράκ Ομπάμα εμφανίζεται ως καλεσμένος στην εκπομπή της Ellen. Μάλιστα μπαίνει στο στούντιο χορεύοντας και διασκεδάζοντας με το κοινό. Μάλιστα η παρουσιάστρια φαίνεται ότι υποστηρίζει ξεκάθαρα τον δημοκρατικό υποψήφιο για διαφόρους λόγους. Αρχικά γιατί είναι επίσημος καλεσμένος στην εκπομπή της, και επιπλέον γιατί στην εισαγωγή της για να υποδεχτεί τον Μπ. Ομπάμα αναφέρει ότι είναι μεγάλη της τιμή που τον φιλοξενεί στην εκπομπή της. Ακόμα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα ακόμη δείγμα της υποστήριξης της είναι ότι όταν ο υποψήφιος πρόεδρος μπαίνει στο πλατό και αρχίζει να χορεύει αυτή σηκώνεται και τον συνοδεύει στο χορό. Σημαντικό είναι να επισημάνουμε για ακόμη μία φορά ότι ο Μπ. Ομπάμα γι άλλη μία φορά ξέρει πολύ καλά πως να πλησιάζει το κοινό του, καθώς βγαίνει σε μία εκπομπή με τόσο μεγάλη ακροαματικότητα και δεν διστάζει να "τσαλακώσει" την αυστηρή και σοβαρή εικόνα ενός πολιτικού χορεύοντας και διασκεδάζοντας με το κοινό.

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι το τελευταίο αυτό παράδειγμα μπορούμε να το εξετάσουμε με το μοντέλο του Νόαμ Τσόμσκυ. Ο Τσόμσκυ λοιπόν, αναφέρει ότι υπάρχουν διαφορετικοί μηχανισμοί στα Μ.Μ.Ε, οι οποίοι λειτουργούν ως φίλτρα στην προπαγάνδα. Αρχίζοντας, ο πρώτος μηχανισμός είναι ο αυτός που αφορά την ιδιοκτησία των μέσων, δηλαδή συχνά οι ιδιοκτήτες των καναλιών έχουν συμφέροντα μέσα από αυτά που προβάλλουν καθώς πολλές φορές συμμετέχουν και οι ίδιοι στην πολιτική εξουσία που προβάλλουν. Συνεχίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι προβαλλόμενοι από τα Μ.Μ.Ε αποτελούν και πηγή πλούτου για τα κανάλια και γι αυτό επιλέγουν το πόσο πολύ θα προβάλλουν ένα θέμα και με ποια σειρά. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο λοιπόν, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι το κανάλι αυτό εκπληρώνει τα συμφέροντα του μέσα από την προβολή του Ομπάμα γιατί αποτελεί πηγή πλούτο γι αυτό και από την άλλη ο ίδιος ο Ομπάμα μέσα από την προβολή του στην εκπομπή εκπληρώνει τις προσδοκίες του για να προσελκύσει το κοινό και να κερδίσει στην ψήφο του. Πρόκειται λοιπόν, για αμοιβαία ανταλλαγή συμφερόντων.

ΠΗΓΈΣ: 1) http://www.youtube.com/

2) http://www.google.gr/ , με αναζήτηση B. Obama

3)βικιπαίδεια, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια, για τον ορισμό της προπαγάνδας